Fundacja Science Watch Polska opublikowała Raport w sprawie molestowania seksualnego na uczelniach, w którym przedstawia wyniki badania ankietowego wśród pracowników na uczelniach.

Kwestionariusz ankiety w formie elektronicznej był zamieszony na stronie internetowej Fundacji od 1 do 29 lutego 2024 r. Kwestionariusz wypełniło 148 osób związanych z uczelniami, w tym 86 kobiet (58,11%) i 62 mężczyzn (41,89%).

Zjawisko molestowania seksualnego jest w środowisku akademickim problemem, który wciąż zbyt często pozostaje niedostatecznie nagłośniony i nierozwiązany. Chociaż wiele uczelni wprowadza procedury mające na celu zapobieganie takim incydentom, rzeczywistość pokazuje, że molestowanie seksualne nadal dotyka znaczącą liczbę pracowników i doktorantów. Uzyskane wyniki dostarczają informacji na temat doświadczeń związanych z molestowaniem seksualnym członków społeczności akademickiej.

Czym jest molestowanie seksualne?

Molestowanie seksualne to każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności drugiej osoby poprzez stworzenie wobec niej zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery. Molestowanie obejmuje różne formy przekraczania granic, np. nieakceptowany dotyk, zbyt bliskie podchodzenie, obmacywanie, komentarze odnoszące się do wyglądu, budowy ciała kobiet lub mężczyzn, nieprzyzwoite dowcipy o podtekście seksualnym czy pokazywanie lub umieszczanie na widoku zdjęć przedstawiających kobiety, lub mężczyzn jako obiekty seksualne.

Molestowanie seksualne jest jedną z form dyskryminacji do których zaliczmy: molestowanie i molestowanie seksualne.

Molestowanie jest węższym pojęciem od pojęcia przemocy seksualnej, do której zaliczamy każdy akt seksualny lub próbę uzyskania aktu seksualnego, niechciane komentarze lub zaczepki o charakterze seksualnym, dokonywane przez dowolną osobę, niezależnie od relacji między sprawcą a ofiarą, w dowolnym otoczeniu, w tym między innymi w domu i pracy. Przemoc seksualna to przemoc związana z przekroczeniem granic w sferze seksualnej. Przemoc seksualna obejmuje różnorodne formy, takie jak gwałt, molestowanie seksualne, wykorzystywanie seksualne dzieci, zmuszanie do prostytucji oraz handel ludźmi w celach seksualnych. Przemoc seksualna może przybierać zarówno formy fizyczne, jak i werbalne, a jej celem jest często poniżenie ofiary oraz odebranie jej godności.

Charakterystyczne dla przemocy seksualnej jest naruszenie wolności, godności i integralności osoby, której dotyczy. Przemoc seksualna może być stosowana zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Może ona przybierać formę zastraszania, groźby, szantażu, czy manipulacji, mających na celu zmuszenie ofiary do niechcianych działań seksualnych. Ważne jest podkreślenie, że zgoda na akty seksualne musi być dobrowolna, świadoma i jednoznaczna. Brak wyraźnej zgody, a także sytuacje, w których osoba nie jest w stanie wyrazić zgody (np. z powodu nieświadomości, strachu, czy wpływu substancji psychoaktywnych), stanowią przemoc seksualną.

Molestowanie seksualne i przemoc seksualna mają poważne konsekwencje dla ofiar, zarówno fizyczne, jak i psychiczne oraz są poważnym naruszeniem praw człowieka.

Charakterystyka kwestionariusza ankiety i badanej grupy

Aby zebrać dane do Raportu o stanie molestowania seksualnego na uczelniach, opracowano ankietę zawierającą 10 pytań oraz pytanie dodatkowe dotyczące swobodnej wypowiedzi respondenta. Kwestionariusz został zaprojektowany w taki sposób, aby umożliwić uzyskanie szczegółowych informacji na temat doświadczeń osób związanych z uczelniami w kontekście molestowania seksualnego. Ankieta miała na celu nie tylko zidentyfikowanie przypadków molestowania seksualnego, ale również zrozumienie jego form, kontekstu oraz reakcji ofiar. Pytania obejmowały różnorodne aspekty, takie jak rodzaj doświadczanych zachowań, ich sprawcy, a także miejsca, w których dochodziło do incydentów.

Wyniki

Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród 148 osób związanych ze środowiskiem akademickim wskazały, że 42 osoby (28,38%) doświadczyły zachowań związanych z molestowaniem seksualnym w miejscu pracy. Dominującą grupę stanowiły kobiety, których w badaniu było 34 (22,97%).

Natomiast najliczniejszą grupę wiekową stanowiły osoby od 31 do 40 lat, co sugeruje, że ta grupa wiekowa może być szczególnie narażona na molestowanie seksualne. Respondenci wskazywali różne formy molestowania, w tym werbalne, niewerbalne oraz niechciany dotyk. Analiza odpowiedzi wskazuje, że sprawcami molestowania seksualnego są najczęściej mężczyźni. Taką odpowiedź wskazało 31 respondentów (73,81%) – 30 kobiet i 1 mężczyzna.

W wielu przypadkach ofiary wskazywały na osoby zajmujące wyższe stanowiska w hierarchii uczelni. Wyniki ankiety podkreślają potrzebę dalszych badań oraz działań prewencyjnych, aby skutecznie przeciwdziałać molestowaniu w środowisku akademickim.

Zgromadzone dane z ankiety wskazują na istniejący problem molestowania seksualnego na uczelniach. Kluczowe jest zwiększenie świadomości na temat tego zjawiska oraz wprowadzenie skutecznych mechanizmów wsparcia dla ofiar. Działania te powinny obejmować edukację w zakresie zgody, zdrowych relacji interpersonalnych oraz tworzenie bezpiecznego środowiska pracy i nauki. Wspólne wysiłki w tej kwestii mogą przyczynić się do eliminacji molestowania seksualnego i budowy kultury szacunku i bezpieczeństwa w instytucjach naukowych.

Pełny tekst Raportu w sprawie molestowania seksualnego na uczelniach wraz z wymienionymi aktami prawnymi chroniącymi pracowników przed molestowaniem seksualnym, z którymi warto się zapoznać, dostępne są na stronie Fundacji.