Historie Równości to autorski cykl realizowany w ramach Kultury Równości Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, prowadzony przez dr Monikę Opiołę-Cegiełkę – historyczkę i filolożkę romańską, adiunktkę na Wydziale Historycznym UKW.

Edukacja to fundament rozwoju społeczeństw – otwiera drzwi do równości, poprawia jakość życia i buduje mosty prowadzące do pokoju. W kolejnym odcinku cyklu Historie Równości, zainspirowanym Międzynarodowym Dniem Edukacji, stawiane są ważne pytania: czy edukacja naprawdę jest dostępna dla wszystkich? Czy tegoroczne hasło kryje głębsze przesłanie? Jakie działania podejmują ludzie na całym świecie, by prawo do nauki stało się rzeczywistością dla każdego? Dr Monika Opioła-Cegiełka (MOC) wnosi kolejną cegiełkę, odkrywa mozaikę historii i przybliża prawdę. Przeżyjmy MOC historii razem!

Historie Równości. W cieniu Międzynarodowego Dnia Edukacji

Międzynarodowy Dzień Edukacji został ustanowiony w 2018 r. rezolucją Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych, dla podkreślenia roli edukacji w budowaniu równowagi rozwojowej i pokoju na świecie. W tym roku święto obchodzimy pod hasłem Sztuczna inteligencja (AI) i edukacja.

Wzywając państwa członkowskie UNESCO do inwestowania w szkolenia nauczycieli i uczniów w zakresie odpowiedzialnego korzystania z tej technologii w obszarze edukacji, Audrey Azoulay, Dyrektor Generalna UNESCO, stwierdziła: Sztuczna inteligencja oferuje ogromne możliwości dla edukacji, pod warunkiem, że w jej wdrażaniu w szkołach będziemy kierować się jasnymi zasadami etycznymi.

AI to wielkie wyzwanie, ale Międzynarodowy Dzień Edukacji powinien być także okazją do przyjrzenia się globalnym potrzebom i wyzwaniom współczesnej edukacji. Według raportu UNESCO World Education Statistics z 2024 r. współcześnie 763 miliony dorosłych nie potrafi pisać i czytać. Problem analfabetyzmu jest szczególnie widoczny w krajach Afryki Subsaharyjskiej i Azji Południowo-Zachodniej. 2/3 dorosłych analfabetów stanowią kobiety, co wynika przede wszystkim z uwarunkowań kulturowych, ograniczających dostęp dziewcząt do edukacji. Według danych UNESCO w roku 2023 poza szkołą na świecie pozostawało 249 milionów dzieci i młodzieży (6-18 lat).

Globalna mapa alfabetyzacji UNESCO pozwala analizować dane z 2024 r. o alfabetyzacji, szkolnictwie i nierównościach edukacyjnych na całym świecie – sprawdź i dowiedz się, jak wygląda sytuacja w różnych krajach!

Tymczasem każdego dnia podejmowane są zarówno instytucjonalne, jak i oddolne działania zmierzające do poprawy tej sytuacji. Międzynarodowy Dzień Edukacji może być więc doskonałą okazją by przybliżyć nazwiska osób, które poświęcają się walce o prawa dziewcząt do edukacji:

• Malala Yousafzai, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla, jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych aktywistek walczących o edukację dziewcząt. Stała się symbolem walki po zamachu talibów, gdy została postrzelona za swoje działania na rzecz edukacji,
• Leymah Gbowee, również laureatka Pokojowej Nagrody Nobla z Liberii, działaczka na rzecz pokoju i praw kobiet, w tym prawa do edukacji w regionach dotkniętych konfliktami.

Na rzecz edukacji dziewcząt działają także m.in.:

• Shabana Basij-Rasikh, współzałożycielka szkoły dla dziewcząt w Afganistanie, działająca na rzecz zapewnienia wysokiej jakości edukacji dziewcząt w trudnych warunkach,
• Muzoon Almellehan, działaczka na rzecz zapewnienia edukacji dzieciom w obozach dla uchodźców,
• prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego Fatou Bensouda z Gambii, która angażuje się także w kwestie edukacji dziwcząt w Afryce Subsaharyjskiej.

Działania na rzecz poprawy sytuacji dziewcząt w edukcji dotyczą często i innych obszarów ich życia. Kakenya Ntaiya, założycielka Kakenya Center for Excellence, to kenijska aktywistka, która walczy z tradycyjnymi praktykami w Kenii, jak małżeństwa dzieci oraz okaleczanie żeńskich narzadów płciowych (FGM). Według statystyk UNESCO 230 milionów dziewcząt i kobiet na świecie jest ofiarami tej praktyki.

Edukacja jest fundamentem, od którego wszystko się zaczyna – to dzięki niej możliwy jest rozwój społeczeństw, walka z nierównościami i poprawa jakości życia. Niech tegoroczny Międzynarodowy Dzień Edukacji będzie kolejną okazją by o edukacji i jej znaczeniu myśleć kompleksowo.