Choć kobiety zarządzają firmami równie skutecznie jak mężczyźni, ich droga na szczyt wciąż bywa trudna - z mniejszymi szansami na awans, niższymi zarobkami i większym ciężarem ról społecznych. Z najnowszego raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego z 2024 r. wynika, że płeć nie różnicuje stylu zarządzania, ale różnicuje wszystko inne - od wynagrodzenia po szanse na rozwój. Czy nowe regulacje unijne i zmieniająca się świadomość społeczna pomogą przebić szklany sufit raz na zawsze?

Kluczowe wnioski raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego

Zarządzanie bez różnic płciowych
Zgodnie z badaniami PIE przeprowadzonymi w 2023 roku na próbie ponad 600 firm, płeć osoby zarządzającej nie wpływa na sposób prowadzenia biznesu. Kobiety i mężczyźni wskazują na te same priorytety: dobrą atmosferę w pracy, kondycję finansową firmy oraz kompetencje pracowników.

Niedoreprezentowanie kobiet w zarządach
W 2023 roku kobiety stanowiły:

• 20% członków zarządów firm na świecie,
• 34% w Unii Europejskiej,
• 25% w Polsce.

Natomiast na stanowisku prezeski dużych firm giełdowych zasiadało:

• w UE – jedynie 8% kobiet,
• w Polsce – aż 28%.

Utrzymująca się luka płacowa
Według danych z 2022 roku, kobiety na stanowiskach dyrektorskich i zarządczych zarabiały średnio o 14% mniej niż mężczyźni na analogicznych pozycjach. Największe różnice obserwowano w grupie wiekowej 55–59 lat.

Niższa aktywność w zakładaniu firm
Na koniec 2023 roku kobiety prowadziły 34% jednoosobowych działalności gospodarczych (JDG) w Polsce. Dla porównania, w UE odsetek pracujących kobiet prowadzących własną firmę wynosił 10%, w Polsce – 13%. Mężczyźni w tych samych krajach zakładali działalności częściej: odpowiednio 17% i 23%.

Brak „żeńskiego genu biznesu”
Styl zarządzania firmą nie zależy od płci, lecz od specyfiki firmy i jej otoczenia. Kobiety częściej inwestują w:

• zmiany procesów zarządczych,
• kulturę organizacyjną,
• działania proekologiczne.

Mężczyźni natomiast wykazują większą aktywność w:

• ekspansji zagranicznej,
• rozwoju sprzedaży online,
• wdrażaniu nowych produktów i usług.

Ostrożniejsze prognozy finansowe kobiet
W 2024 roku mniej firm niż wcześniej przewidywało dobrą lub bardzo dobrą sytuację finansową w nadchodzących miesiącach. Kobiety częściej niż mężczyźni nie były w stanie określić przyszłej kondycji firmy, wykazując większą ostrożność. Mimo to, z danych za 2023 rok wynika, że firmy prowadzone przez kobiety osiągnęły wyższe średnie przychody i zyski netto niż firmy zarządzane przez mężczyzn.

Kontekst legislacyjny
W listopadzie 2022 roku Unia Europejska przyjęła Dyrektywę ws. równowagi płci w zarządach spółek giełdowych („Women on Boards Directive”) – zobowiązującą kraje członkowskie do zapewnienia, że co najmniej 40% miejsc w zarządach spółek giełdowych będzie zajmowanych przez osoby niedostatecznie reprezentowanej płci (w praktyce – kobiety). Termin wdrożenia dyrektywy przez państwa członkowskie minął 28 grudnia 2024 roku.

Raport PIE jasno pokazuje, że kobiety są równie kompetentne w zarządzaniu biznesem co mężczyźni, osiągają porównywalne, a czasem lepsze wyniki, a mimo to nadal zmagają się z istotnymi barierami – luką płacową, niższą reprezentacją we władzach firm oraz ograniczonym wsparciem dla rozwoju własnej działalności gospodarczej. Wprowadzenie unijnych regulacji oraz rosnąca świadomość społeczna to kroki we właściwym kierunku. Jednak potrzebne są konkretne działania krajowe wspierające kobiety w świecie biznesu, szczególnie na poziomie systemowym, edukacyjnym i kulturowym.

Polski Instytut Ekonomiczny to publiczny think tank ekonomiczny z historią sięgającą 1928 roku. Jego obszary badawcze to przede wszystkim makroekonomia, energetyka i klimat, handel zagraniczny, foresight gospodarczy, gospodarka cyfrowa i ekonomia behawioralna. Instytut przygotowuje raporty, analizy i rekomendacje dotyczące kluczowych obszarów gospodarki oraz życia społecznego w Polsce, z uwzględnieniem sytuacji międzynarodowej.